Mijn manier van imkeren
- Ian de Imker
- februari 2021
- 9 Comments
- 15 min.
- Imkeren
Imkers zijn eigenwijs
Elke imker heeft zijn eigen methodiek voor het verzorgen van zijn of haar bijen. Er bestaan verschillende scholen binnen de imkerwereld. Met aan de ene kant passieve- en aan de ander kant proactieve imkers. Ik denk dat het goed is als imker on jezelf te blijven ontwikkelen. Een doorlopend proces dat, met nieuwe ervaring en kennis kan worden bijgesteld. Ik neig naar de passieve kant, maar heb als imker rekening te houden met mijn omgeving . Dit beïnvloedt de manier waarop ik imker. Ook moet ik hierbij vermelden dat ik geen commerciële imker ben. Imkers die voor de bestuiving zorgen of uit zijn op optimale honingopbrengsten, hebben weer hele andere methoden. Simpelweg omdat ze andere doelen voor ogen hebben. Mijn doel is om bijen te houden op een zo’n natuurlijk mogelijke manier.
“10 imkers, 11 meningen”
De opzet voor het schrijven van dit blog is om een kijkje te geven in mijn keuken. Ik ben ervan overtuigd dat elke imker het beste voor heeft met zijn of haar bijen. Ik wil ook absoluut niet beweren dat mijn methodes voor andere imkers zijn weggelegd. Het enige wat ik wil is laten zien hoe ik imker, zoals ik het ook altijd ontzettend interessant vind om te zien hoe andere imkers hun hobby / passie uitvoeren. Imkeren is voor mij een continu leerproces, waarbij ik open sta voor ieders mening en met liefde over deze fantastische beestjes praat en ideeën uitwissel.
Mijn uitgangspunten bij het imkeren luiden als volgt:
1- De bijen weten zelf het beste wat goed voor hen is
2- Doe niks als je het niet zeker weet
Als hobbymatig stadsimker geef ik de bijen een woonplek en zorg dat de kans op een zwerm zo klein mogelijk is. Eigenlijk zou ik de bijen met alle liefde willen laten zwermen, maar helaas is dat in de huidige samenleving onwenselijk, misschien ook wel onverantwoord.
De kast
Honing en het koninginnenrooster
Ramen met draad
Ik werk met houten (red ceder) spaarkasten, Nederlands formaat, 10-raams, dat wil zeggen dat elke kamer uit tien ramen bestaat. Er zijn broedkamers en honingkamers. De broedkamers zijn hoger dan de honingkamers. Ik ben zelf niet heel strikt in deze toepassing en vind de benaming ook niet kloppen met de manier waarop ik deze twee kamers gebruik. Ik zie het als twee verschillende formaten die ingezet kunnen worden om de bijen zo goed mogelijk te faciliteren, al naar gelang de situatie.
Ik heb koninginnenroosters, maar die gebruik ik eigenlijk niet meer. Dit is een frame met spijlen, waar werksters doorheen kunnen, maar een koningin niet. Hiermee kun je als imker voorkomen dat de koningin eitjes kan leggen in ramen die (door de imker) voor honing bestemd zijn. Omdat ik niet uit ben op honing heb ik hier geen nut voor en eigenlijk scheiden de bijen van nature het broed en de honing al in de kast. Dus als ik een keer wat honing wil afpakken is er meestal wel een raam beschikbaar dat enkel met honing is gevuld.
De ramen die ik gebruik zijn standaard raampjes, maar zonder draad. Met draad worden de ramen gespannen, dit geeft meer stevigheid voor het raam en het raat dat er uiteindelijk overheen wordt gebouwd door de bijen. Echter merkte ik dat het draad zichtbaar het broedpatroon van de bijen verstoorde. Dus ben ik zonder draad gaan werken en merkte dat het de stevigheid helemaal niet nadelig beïnvloedt, zolang je maar zorgvuldig handelt.
De kast
Ik werk met houten (red ceder) spaarkasten, Nederlands formaat, 10-raams, dat wil zeggen dat elke kamer uit tien ramen bestaat. Er zijn broedkamers en honingkamers. De broedkamers zijn hoger dan de honingkamers. Ik ben zelf niet heel strikt in deze toepassing en vind de benaming ook niet kloppen met de manier waarop ik deze twee kamers gebruik. Ik zie het als twee verschillende formaten die ingezet kunnen worden om de bijen zo goed mogelijk te faciliteren, al naar gelang de situatie.
Honing en het koninginnenrooster
Ik heb koninginnenroosters, maar die gebruik ik eigenlijk niet meer. Dit is een frame met spijlen, waar werksters doorheen kunnen, maar een koningin niet. Hiermee kun je als imker voorkomen dat de koningin eitjes kan leggen in ramen die (door de imker) voor honing bestemd zijn. Omdat ik niet uit ben op honing heb ik hier geen nut voor en eigenlijk scheiden de bijen van nature het broed en de honing al in de kast. Dus als ik een keer wat honing wil afpakken is er meestal wel een raam beschikbaar dat enkel met honing is gevuld.
Ramen met draad
De ramen die ik gebruik zijn standaard raampjes, maar zonder draad. Met draad worden de ramen gespannen, dit geeft meer stevigheid voor het raam en het raat dat er uiteindelijk overheen wordt gebouwd door de bijen. Echter merkte ik dat het draad zichtbaar het broedpatroon van de bijen verstoorde. Dus ben ik zonder draad gaan werken en merkte dat het de stevigheid helemaal niet nadelig beïnvloedt, zolang je maar zorgvuldig handelt.
Kunstraat
Een veel gebruikte manier van imkeren is om een vel kunstraat in elk raam te doen voordat deze de kast in gaat. Kunstraat is een vel van bijenwas met voor gestanste zeshoekige vormpjes. Dit is een manier om te zorgen dat de bijen netjes op één raam blijven wanneer ze dit verder gaan uitbouwen. Hiermee zou voorkomen kunnen worden dat de bijen overdwars door de hele kast raat gaan bouwen, waarna de ramen niet meer individueel te lichten zijn. Echter heb ik ervaren dat bijen ook prima zelf een kast kunnen uitbouwen zonder dat er kunstraat in de ramen zit. Zolang een nieuw leeg raam ingesloten zit tussen twee volle ramen, zal het nieuwe raam door de bijen netjes in lijn met de andere ramen worden ingericht.
Het klopt dat je als imker door kunstraat in te zetten de bijen op gang helpt, omdat ze dit nu niet meer zelf hoeven te maken. En voor de productie van 1 kg bijenwas is het equivalent van 7 kg honing nodig. Maar omdat je ze kunt helpen, betekent dit dan ook dat het beter is om ze te helpen?
Ik heb besloten geen kunstraat meer te gebruiken en mijn (huidige) beweegredenen zijn:
1 Bijen zijn gemaakt om raat te maken, mensen niet.
2 De bijen weten zelf het beste waar behoefte aan is. Het raat kan gebruikt worden als darrencel, werkstercel, koninginnencel en als opslag voor nectar en stuifmeel. Standaard kunstraat heeft de afmeting van een werkstercel, de darrencellen zijn bijvoorbeeld weer iets groter. Ik denk dat de bijen zelf moeten bouwen waar behoefte aan is.
3 Hoe schoon is het kunstraat dat je koopt eigenlijk? Kunstraat wordt gemaakt van gesmolten oude ramen met leeg raat. Deze ramen zijn afkomstig van ander imkers (binnen- en buitenland). Deze imkers zouden bestrijdingsmiddelen kunnen gebruiken die ik liever niet door middel van gesmolten kunstraat in mijn kast wil hebben. Een vers stuk honingraat vol honing kan je zo met was en al eten. Maar als ik weet dat dit honingraat is opgebouwd uit een stuk kunstraat ben ik toch wat minder enthousiast.
4 Kunstraat is duur.
5 Als bijen iets ’te doen hebben’ is de zwermdrang minder. Dus omdat ik ze laat bouwen aan hun woning tijdens het zwermseizoen is de kans dat ze vertrekken kleiner. Ik denk dat een volk minder willig is om te zwermen als ze hun woning niet goed achterlaten.
6 Er zijn imkers die zeggen dat we geen kunstraat moeten gebruiken omdat de afmetingen niet zouden kloppen en daarom de cellen te groot zijn, met als gevolg meer mijt (heel kort door de bocht). Ik weet niet of dit correct is, maar “de bijen weten zelf het beste wat goed voor hen is”, dus laat ik het de bijen zelf doen.
7 Omdat ik mijn bijenwas gebruik, wil ik dat het zo puur mogelijk is. Ik maak er bijvoorbeeld wax van voor in mijn haar, mijn vrouw gebruikt lippenbalsem en creams gemaakt van mijn bijenwas en in plaats van vershoudfolie gebruiken we ‘beeswax wraps’. Voor deze toepassingen vind ik het fijn om te weten dat mijn was 100% afkomstig is van mijn eigen bijen.
8 Kijk nou hoe mooi natuurbouw eruit ziet! Wil je nog meer redenen?
Ras
Bijen zijn wilde dieren. Ondanks dat ik ze huisvest en verzorg, zijn het geen gedomesticeerde beestjes. Ik ben eerder een last voor ze en daar ben ik mij van bewust. Je houd geen bijen voor het gezelschap, maar je krijgt er indirect heel veel voor terug. Het feit dat ze wild zijn stimuleer ik. Mijn bijen zijn, zoals dat zo heet, bastaards.
De menselijke innovativiteit is op zijn minst bijzonder te noemen. Zo hebben wij bijen gefokt met eigenschappen die wij belangrijk vonden. Zo zijn er bijenrassen ontstaan die zachtaardig zijn, minder zwermgedrag vertonen en een hoge honingopbrengst hebben. Ik denk dat dit ten koste kan gaan van natuurlijke eigenschappen die de bijen nodig hebben voor hun voortbestaan, zoals een bepaalde mate van agressiviteit. Het is belangrijk dat bijen zich goed kunnen verdedigen, niet alleen tegen de imker, maar ook tegen andere indringers in de kast en natuurlijk tegen de varroamijt. Een wild bijenvolk dat het prima vindt als hun woning uit elkaar wordt gehaald en dat met blote hand geaaid kan worden zonder aangevallen te worden, voelt in mijn ogen onnatuurlijk.
Ik wil bijen zoals ze zijn. Zonder, of tenminste met zo min mogelijk, menselijke interventie. Ik laat mijn koningin paren met wie ze wil, wanneer het haar uitkomt. En eigenschappen als honingopbrengst, zwermdrang en het karakter van het volk neem ik zoals het is. Let it be(e), is mijn opvatting als het op ras aankomt.
De koningin
Ik heb nog nooit een koningin vervangen of een koningin gekocht. Als het volk vindt dat een koningin aan vervanging toe is maken ze zelf zogenoemde wisselcellen. Deze ‘moerdoppen’ worden meestal niet aan de rand van een raam gemaakt, zoals zwermcellen, maar op een centrale en veilige plek in het raam. Plus het zijn er meestal maar enkele (minder dan drie). Omdat ik mijn koninginnen niet merk of knip zou een ‘stille moerswissel’, zoals dat zo mooi heet, ongemerkt kunnen plaatsvinden. Ik vind het altijd machtig als ik een nieuwe of uitgekomen wisselcel ontdek.
Varroa destructor
Een onontkomelijk onderwerp binnen de imkerwereld is de varroamijt. Ik denk dat 40% van mijn imkercursus in het teken stond van deze “killer”. Hoe om te gaan met deze mijt is een moeilijk kwestie. De onderwezen methode was een behandeling van de bijen met zuren waarbij je zelf ook speciale handschoenen aan moet doen en een veiligheidsbril moest dragen. Ik heb nooit echt een goed gevoel bij deze methode gehad. De methode die ik op het moment tegen de varroamijt toepas is, doe niks. Klinkt misschien raar, maar dit zijn mijn beweegreden:
1 Elk medicijn wat de mijt dood zal op den duur sterkere mijt creëren. Evolutie.
2 De bijen evolueren niet mee met de mijt en zullen in de toekomst alleen maar meer afhankelijk worden van menselijke interventie.
3 Bijen maken honing en ik eet die honing. Dus ik wil eigenlijk geen anti-mijt bestrijdingsmiddelen door mijn eten – thank you very much.
4 Het toedienen van dit zuur vindt plaats in de winter. Dit is een periode waarin ik de kast helemaal niet wil openen. De bijen zitten dan in een cluster bij elkaar, zich warm te houden en krachten te sparen voor het vroege voorjaar. Ik laat ze dan liever met rust.
5 Ik denk dat mijt en bijen in een ecosysteem samen naast elkaar horen en kunnen leven.
6 In een kast kunnen tal van verschillende mijtsoorten leven, waarvan sommige soorten ook een positief effect op het volk kunnen hebben. Hoe weet ik dat ik enkel de varroamijt verdrijf en niet de andere soorten?
Zou hier graag een afbeelding van een bij met een mijt op zich willen laten zien, maar omdat ik alleen eigen foto’s in mijn blogs gebruik en van de 5.569 bijenfoto’s die ik heb er geen één is met een mijt erop, moet ik deze verschuldigd blijven. Hierbij een link als je de mijt wil zien.
Ik houd wel rekening met het feit dat ik een volk zou kunnen verliezen. Daarom heb ik ook meerdere volken en ga ik er van uit dat enkel de sterke zullen overleven. Een volk dat zichzelf goed weet schoon te houden en de mijt onder de duim houdt overleeft. Een volk dat dit niet kan zal het niet redden. Dan zal ik daar zeker kapot van zijn en een traantje wegpinken, maar het is wel de natuurlijke gang van zaken (denk ik).
Als laatste over de behandeling van varroa heb ik een vraag, het kan toch niet zo zijn dat de honingbij enkel kan overleven met menselijke interventie? Dat zou wel erg zijn, toch? Wat als er geen mensen meer zijn? Zou dan elk bijenvolk uitsterven? Ik denk en hoop het niet. De bij bestaat al 100 miljoen jaar en dan zouden ze nu zonder “treatment” ten dode opgeschreven zijn… Echt?
Slot
Ik hoop dat ik in hoofdlijnen mijn imker filosofie heb kunnen delen en dat het enigszins interessant was. Mocht je vragen of opmerkingen hebben, kun je ze hieronder achterlaten.
9 reacties
Hallo,
Wat fijn een imker zoals u te treffen. Ik houd nu 2 jaar bijen en ik wil ook graag puur natuur imkeren. Ik ben erg zoekende nog, omdat ik de basis van het imkeren heb geleerd op de cursus. Dit was niet op de natuurlijke manier. Ik ga u volgen!
Dank u wel voor dit blog! Heerlijk om te lezen.
Hi Manon,
Wat leuk om te horen. Ik Imker nu 6 seizoenen en ben eigenlijk ook nog zoekende. Denk dat dat iets is wat nooit over zal gaan en ook alleen maar goed is. Zo twijfel ik bijvoorbeeld al een paar jaar over de vliegopening (onder, midden of boven). Ben er nog niet uit. Of over hoe vaak ik het raat zal vervangen, doe het nu ongeveer om het jaar. Maar misschien is dit wel veel te vaak. En zo zijn er nog tal van punten die ik mijn blijf afvragen. Maar dit vind ik juist één van die gave aspecten als het om imkeren gaat.
Misschien zou je kunnen kijken naar ‘Michael Bush’ (http://www.bushfarms.com/bees.htm) en ‘Sam Comfort’ (https://anarchyapiaries.org/). Ik vond deze imkers zelf zeer inspirerend en hier heb ik veel aan gehad.
Succes met de bijen. Hoop dat het een mooi seizoen zal worden.
Leuk om te lezen! En veel herkenbare punten. Wij maken zelf kunstraat van de was van onze eigen bijen, dus eigenlijk geven we hun eigen was weer terug. En varroamijt bestrijden wij ook niet en nog geen enkel volk gehad wat dat niet overleefd heeft. We hebben er momenteel 5. En stel dat ik een keer een volk heb wat het niet overleeft dan durf ik dat niet meteen te wijten aan de varroa omdat het al deze jaren goed is gegaan. De man van wie we onze eerste volken overnamen behandelde ook niet. De mijt zit er wel in maar blijkbaar kunnen de bijen dat prima aan. Het in de winter open maken van de kasten vind ik zo onnatuurlijk. Dan zijn ze weer dagenlang bezig de kast weer op de juiste temperatuur te krijgen. Hier in de buurt zijn overigens veel imkers die niet bestrijden. En ook zij hebben niet of nauwelijks te maken net volken die het niet overleven.
Vandaag zeiden mijn man en ik nog tegen elkaar: wel naar dat ze steeds allemaal overleven want dan zitten we straks weer met teveel volken 😉 Luxeprobleem haha
Wat leuk dat je zelf was maakt. Dat is idd de beste manier om zeker te zijn van de herkomst. Ik durf het niet met zekerheid te zeggen, maar ik heb het gevoel dat de meeste imkers in mijn omgeving wel bestrijden en in sommige gevallen ook de mijt in hun kast toerekenen aan imkers die niet bestrijden…
Mijn bijen staan op een stuk grond van de gemeente en we hebben afgesproken dat ik maximaal 4 kasten mag hebben. Dus ik zal mijn ‘luxeprobleem’ ook tzt moeten oplossen. Blijven verenigen is ook niet echt een optie. Misschien meerdere volken op elkaar, haha. Hebben ze waarschijnlijk niet door.
Een bijenflat. Weer eens wat anders dan een hotel 😎
Leuke blog Ian en zeker inspirerend en denk ook voor vele imkers.
Hi Michael,
Dank je wel, leuk om te horen.
Hi, Volg je al een tijdje Op Instagram. Wat leuk om over jou manier van imkeren te lezen! Sluit erg aan op hoe ik erin sta. Ook fijn te lezen dat je lege ramen gebruikt. Gaat dit wel goed als je er een hele lege kamer opzet? Of gebruik je dan wel een klein stukje kunstraat of was als startpunt? Bij mij gingen de bijen in de lege nieuwe kamer over op “wild”bouw.
Groetjes, Petra
Hi Petra,
Dank je wel voor je reactie, erg leuk om te horen. Als ik een nieuwe kamer plaats haal in meestal 1 of 2 ramen die al zijn uitgebouwd uit de onderste kamer en plaats ik deze in de nieuwe. Dit geeft de bijen een indicatie hoe ik graag zou willen dat ze verder gaan. Dit gaat eigenlijk altijd goed en het is nog niet nodig geweest om een klein stukje kunstraat te gebruiken. Ik gebruik hiervoor meestal de buitenste ramen, omdat hier meestal geen broed op zit. Eventueel heb ik ook sluitblokken die ik kan gebruiken, maar tot nu toe heb ik ervaren dat de bijen netjes hun nieuwe raat aan de latten bouwen en niet overspringen van raam naar raam. Ik houd het wel in de gaten als ik een nieuw kamer plaats zodat, mocht wildbouw plaatsvinden, ik dit snel kan corrigeren.